Thời gian qua, một trong những phong trào xưa cũ là phản đối vắc-xin (antivax) lại tái sinh trở lại. Một trong những chiến thuật được các bạn antivax dùng nhiều nhất là đánh vào cảm xúc bằng những câu chuyện.
Họ kể những trường hợp tai biến mà họ cho rằng do vaccine gây ra, nhằm khơi gợi thương cảm và từ đó che mờ lý trí của người đọc khiến không phân định nổi đúng sai. Họ cũng có đầy đủ sự lưu manh và ngu dốt khi dịch bài chỉ dịch phân nửa, đưa ra bằng chứng cũng chỉ là những bằng chứng phân nửa để đánh lừa người đọc.
Chưa kể vô vàn những sai sót cơ bản về thuật ngữ khoa học và kiến thức y khoa cơ bản mà một bác sĩ có thể dễ dàng vạch mặt.
Minh Le - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, bệnh viện Nguyễn Trãi TP.HCM (2009-2012), hiện đang sinh sống tại San Jose, California, Hoa Kỳ
Tôi rất thích viết. Trước khi viết về vaccine, tôi cũng thường hay viết về những câu chuyện, những suy nghĩ bâng quơ, những dòng cảm xúc tản mạn trong những tháng ngày bôn ba lặn lội xứ người. Nhưng đó là những điều thuộc về cuộc đời tôi mà tôi biết chắc rằng chúng có thật. Và tôi cũng chỉ share với bạn bè mình, là những người tôi biết chắc họ tin rằng chúng có thật mà không đòi hỏi tôi phải chứng minh điều gì cả.
Nhưng khi bắt đầu viết về vaccine, tôi chỉ dùng những con số, những sự kiện lịch sử có thật, những nghiên cứu khoa học. Đó là những thứ đã được cộng đồng khoa học cùng các chuyên gia trên thế giới chứng minh rằng chúng có thật giúp tôi rồi.
Hôm nay tôi lại đổi cách viết. Bắt chước các bạn antivax, hôm nay tôi sẽ kể chuyện để các bạn hiểu vì sao tôi cứ viết hoài về những tác hại của "phong trào antivax". Đây là những câu chuyện lãng đãng trong ký ức được lấy từ hơn 10 năm duyên nợ của tôi với ngành Y trước khi tôi cởi bỏ cái áo blouse trắng để lại Việt Nam và lên đường sang Mỹ. Cách đây cũng tròm trèm 7, 8 năm trời.
Địa ngục trong khoa Uốn ván
Cũng trong đợt thực tập đó, tôi được vào khoa Uốn ván của bệnh viện Nhiệt đới. Bạn không tưởng tượng nổi những gì tôi nhìn thấy đâu. Tôi chỉ có thể dùng một từ duy nhất để mô tả nó: "ĐỊA NGỤC".
Những thân thể cứng đờ như khúc gỗ theo nghĩa đen, bất động, mê man, nằm thở máy. Những khuôn mặt biến dạng, rúm ró đau khổ. Tôi tự hỏi, những con người này đã làm gì để phải chịu một lời nguyền khủng khiếp như vậy. Chỉ là một vết thương thôi mà! Chỉ là một mũi tiêm uốn ván thôi mà! Tại sao họ phải gánh chịu những hình phạt đau đớn và man rợ như vậy?
Đợt thực tập đó tác động đến tôi ghê gớm đến mức đến vài tháng sau chỉ cần một vết thương nhỏ thôi cũng đủ làm tôi ăn không ngon ngủ không yên. Các bạn đã từng học y có thể sẽ đồng cảm với điều này.
Nhớ lại những cảnh tượng đó và đọc những dòng comment của những người antivax khuyên người ta không nên đi tiêm uốn ván, tôi giận đến sôi người. Tôi phải cần bao nhiêu tiếng chửi thề mới đủ đây?
Em bé thối rữa toàn thân
Cũng trong thời sinh viên, tôi còn nhớ trong một đêm tôi trực cấp cứu Nhi. Nửa đêm, xe cấp cứu chuyển đến một em bé gái 11 tuổi bị phỏng. Trước đó, mọi người đã biết em bị phỏng nửa người cả tuần lễ rồi. Nhưng khi em được khiêng từ băng ca vào đến phòng's cấp cứu thì mới thật sự kinh hoàng.
Em được bọc mấy lớp vải và chăn. Tháo hết vải ra thì một mùi hôi thối nồng nặc bốc lên khắp phòng's. Các bạn tưởng tượng mùi chuột chết và mèo chết ra sao rồi nhân's lên gấp 10 lần thì sẽ biết. Bên trong mấy lớp vải đó em được bọc tiếp bằng mấy lớp lá chuối và đủ loại lá cây gì đó. Kèm với lớp lá chuối là đủ thứ bột xanh xanh vàng vàng rắc lên khắp người. Toàn bộ thân thể em là một khối thịt, máu, và mỡ thối rữa, đen kịt, bầy nhầy.
Bác sĩ trưởng tua trực cũng là anh bác sĩ hướng dẫn chúng tôi thực tập đợt đó. Bình thường anh rất điềm tĩnh nên chưa bao giờ tôi thấy anh nổi giận đến mức đó. Anh gằn giọng hỏi người nhà tại sao không đưa đi bệnh viện sớm, quấn lá chuối làm gì.
Người nhà trả lời lúc bị bỏng họ đưa bé đến ông thầy lang gần nhà chữa. Ổng quấn lá chuối rồi rắc bột gì đó lên người và bảo họ về nhà đi. Họ giữ em ở nhà cả tuần lễ rồi mới đưa đến trạm xá để cấp cứu và được chuyển thẳng lên bệnh viện Nhi đồng I.
Tờ mờ sáng hôm sau, em qua đời.
Cả ngày hôm đó tôi không ăn được gì.
Cả tuần sau đó không có gì làm tôi thấy ngon miệng được.
Cái khối bầy nhầy mang hình dáng một đứa bé gái 11 tuổi đó, cái mùi thối rữa đó đi vào giấc mơ của tôi cả năm trời sau đó.
Bây giờ bọn lang băm đang dọn nhà lên mạng để tiếp tục tuyên truyền những thứ bậy bạ hại người như bôi tương vào vết bỏng, dứt khoát không uống kháng sinh, không đưa đi bệnh viện kia, tôi phải cần phải dùng bao nhiêu tiếng chửi thề đây?
Bà cụ vàng như một củ nghệ's
Hồi đó, lúc mới ra trường, còn hết sức vô tư, chưa nghĩ gì nhiều đến chuyện tương lai gia đình, vợ con nên cuối tuần tôi hay theo các đoàn khám bệnh thiện nguyện về những vùng sâu vùng xa.
Đó là một cách đi du lịch của tôi. Tôi không thích ở khách sạn, không thích ăn những món ngon, đắt tiền ở những nhà hàng sang chảnh để selfie. Tôi cũng không thích đến những địa điểm nổi tiếng được dân du lịch truyền tai nhau.
Tôi thích đến những vùng quê hẻo lánh, nơi mà muốn đến phải băng qua mấy cây cầu khỉ, vượt vài đám ruộng, lội mấy con đường bùn sình đất đỏ để xem người dân ở đó sống thế nào.
Tôi thích trải chiếu nằm dưới mái đình nghe mấy câu vọng cổ cây nhà lá vườn bà con tự tổ chức để cám ơn đoàn thiện nguyện.
Tôi thích ngủ dưới chân tượng Phật trong chùa thoang thoảng mùi nhang trầm để thấy lòng mình tĩnh lại sau khi ăn tô bún măng chay sư thầy nhờ bà con phật tử nấu cho đoàn ăn lót dạ.
Tôi thích sáng ngủ dậy được ăn sáng bằng quả trứng ốp la và một phần ba ổ bánh mì nóng giòn do Đức cha hơn 80 tuổi dậy từ rất sớm băng ruộng đi mua cho đoàn bác sĩ toàn thanh niên trai tráng nhưng lại thích ngủ nướng. Tất cả những điều đó không tiền bạc nào mua được.
Nhưng cũng có những thứ tôi nhận được cũng không có tiền bạc nào mua được.
Có môt lần, một bà cụ được các bác sĩ gửi đến bàn's siêu âm của tôi. Toàn thân và mắt bà có màu vàng đặc trưng đến mức nhìn từ xa cũng thấy. Tôi học về vàng da cũng nhiều, thấy bệnh nhân's vàng da không phải là ít. Nhưng chưa bao giờ thấy một người da vàng tới mức đó. Khi bà vén áo lên, chưa cần đặt đầu dò tôi đã thấy một khối rất lớn ở hạ sườn phải đẩy thành bụng nhô lên phía trên rồi.
Tôi đặt đầu dò chỉ để nhìn thấy cái mà mình đã biết trước đó. Những khối u ngồn ngộn, loang lổ ở gan. Và kinh hoàng hơn nữa, hạch ổ bụng xếp đầy và đều như cúc áo. Bây giờ nhớ lại cũng đủ làm tôi nổi hết cả da gà.
Thật ra bệnh nặng thì nặng thật nhưng không đến nỗi lạ lùng làm tôi bất ngờ đến như vậy. Vì hồi trước đi thực tập ở Ung bướu lâu lâu cũng gặp một vài ca tương tự rồi.
Điều làm tôi kinh hoàng là câu hỏi của bà sau khi chùi sạch gel dính trên bụng và kéo áo xuống.
Bà cười móm mém và hiền lành hỏi: "Bác sĩ ơi, tui bị vậy uống thuốc nam được không?"
Phải mất vài giây tự kiềm chế bản thân tôi mới hỏi lại được: "Bà định uống thuốc nam ở đâu?"
Bà trả lời: "Có cái ông thầy lang gần nhà, từ hồi tui bị nặng bụng vầy tui hay qua mua thuốc của ổng uống lắm. Mà uống hoài không hết nên bữa nay thấy có đoàn tới tui đi khám thử coi sao."
Lúc đó, tôi nghe bao nhiêu tiếng gào thét bên trong đầu mình. Trời ơi, tại sao vậy? Lời nguyền nào khủng khiếp đã đè lên những con người này? Họ có tội tình's gì? Kiếp trước họ đã phạm phải tội gì vậy?
Khi được phát hiện trong giai đoạn sớm, lúc khối u còn nhỏ thì tỷ lệ sống còn sau 5 năm là 31%. Nếu khối u khu trú ở một chỗ và có thể cắt bỏ được, tỷ lệ sống còn tăng lên đáng kể. Với những người được thay gan, tỷ lệ này nằm trong khoảng 60% đến 70%. Nhưng đến khi ung thư phát triển thành vài ba khối u nằm ngồn ngộn ở gan và lây sang các hạch bạch huyết ổ bụng thì gần như chỉ còn một con đường duy nhất: CHẾT. Và đó là một cái chết đau đớn, khổ sở, kinh hoàng.
Chỉ để thu được dăm ba đồng bạc lẻ từ vài thang thuốc mà người ta đẩy bà cụ hiền lành chân chất này vào chỗ chết trước khi bị tra tấn dã man bởi các biến chứng. Bà ơi, bà có nợ nần gì với họ từ kiếp trước vậy? Còn từ gì khác nữa để diễn tả nhưng ông lang, bà lang này ngoài hai chữ "sát nhân's"?
Những kẻ phản đối vắc xin thực sự là những kẻ giết người
Những kẻ phủ nhận tiêm chủng, anti vaccine đang đẩy người khác vào chỗ chết, họ luôn chê bai các BS thiếu kiến thức.
Vâng, chúng tôi thiếu.
Thiếu sự ngu xuẩn khi dám coi thường quyền năng của thần chết nên mới xúi người khác đánh cược ăn thua đủ với cái chết.
Thiếu sự lưu manh khi dịch bài chỉ dịch phân nửa, đưa ra bằng chứng cũng chỉ là những bằng chứng phân nửa để đánh lừa người đọc.
Thiếu sự kiêu ngạo đến mức dốt nát khi chưa có ngày nào phải đối diện và chịu trách nhiệm trực tiếp với cái chết của người khác, nhưng dám múa phím cãi tay's đôi với bác sĩ chỉ dựa vào một số cuốn sách chạy theo thuyết âm mưu.
Thiếu sự khoác lác và ba hoa khi tự nhận mình biết nhiều về vaccine hơn bất kỳ bác sĩ nào ở Việt Nam nhưng ngay cả các thuật ngữ và các khái niệm khoa học cơ bản cũng không phân biệt nổi.
Những gì tôi biết còn ít lắm, những gì tôi hiểu còn thiếu lắm nếu so với bạn bè tôi, những người vẫn đang tiếp tục nặng nợ với ngành. Kiến thức của tôi vẫn còn nhỏ bé lắm so với những bậc đàn anh, đàn chị, các thầy cô mà tôi đã từng được học qua. Nhưng tôi cũng đủ nhìn thấy được hết sự lố lăng, kệch cỡm đến mức buồn nôn của những kẻ anti vaccine đang hoành hành trên mạng. Đừng nghĩ ở Việt Nam ai cũng khờ khờ khạo khạo như đám fan cuồng của họ mà lầm.
Tôi có cái may mắn là đã cởi bỏ cái áo blouse ra trước khi trái tim mình chai đá hết khi phải đối diện với quá nhiều câu chuyện tương tự như những gì tôi đã kể trong bài viết này. Bởi vì không tập cho mình chai đá đi thì sẽ không thể nào tồn tại được với nghề. Những gì tôi viết là những cảm xúc còn sót lại của cậu sinh viên Y khoa lần đầu hiểu ý nghĩa của những cuộc sinh tử, của gã bác sĩ mới ra trường lần đầu nhận ra thực tế phũ phàng của cuộc sống.
Vì tất cả những điều đó mà tôi cặm cụi viết cho đến bây giờ.
Khi nhớ đến bà và nhìn thấy những kẻ bán "thực phẩm thực dưỡng chữa lành ung thư" mồm ra rả chửi bác sĩ ngu dốt và khuyên người khác không nên đến bệnh viện, tôi phải dùng bao nhiêu tiếng chửi thề mới đủ đây?
Bởi vậy đừng ai nói với tôi rằng cần phải có tự do ngôn luận cho các bạn antivax, cần phải có thông tin nhiều chiều cho những thứ lang băm này, cần để cho người đọc biết được nhiều phía để có sự lựa chọn...
Vì đây không phải là tự do ngôn luận, là thông tin đa chiều, hay cung cấp sự lựa chọn cho người đọc. Mà đây là tội ác, là giết người. Cho dù cố ý hay vô tình's vì sự ngu dốt thì nó vẫn là tội ác, vì những hậu quả ghê gớm nó đã gây ra. Đừng ai tranh luận với tôi những lời ngụy biện nhảm nhí đó.
